Gần đây, trên các phương tiện thông tin đại chúng đăng tải thông tin Ban quản lý vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, di tích thiên nhiên thế giới, tính đến phương án cải tạo quần thể này bằng cách dùng thuốc tẩy để tẩy trắng thạch nhũ và làm cầu treo trong động để khách đi tham quan.
“Sáng kiến” này được đưa ra sau khi lãnh đạo vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng đi thăm quan một số hang động ở vườn quốc gia Mulu (Malaysia). Không ít người bị sốc khi nhận thông tin này, nhất là các nhà khoa học. Có lẽ đây là “sáng kiến” duy nhất trên thế giới tiến hành việc tẩy rửa, làm sạch thạch nhũ thiên nhiên bằng thuốc tẩy. Bởi ai cũng biết rõ tác động hóa học sẽ gây ăn mòn sinh học lên bề mặt nhũ, làm mất sự cân bằng tự nhiên của sinh thái.
Những năm qua, nhất là sau khi Phong Nha - Kẻ Bàng được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới (2003), lượng du khách đến thăm quan tăng lên đáng kể, có những ngày lên đến 3.000 lượt người. Việc lượng người vào tham quan quá đông đã ảnh hưởng đến vẻ đẹp tự nhiên của hang động, mà việc nhũ mất đi màu trắng tự nhiên, chuyển màu rêu xanh hoặc nâu xỉn diễn ra là điều không thể tránh khỏi. Theo các nhà khoa học, tình trạng này là do tác động của khí CO2, hơi người và khói. Do đó, việc bảo tồn, giữ gìn di sản thế giới như Phong Nha – Kẻ Bàng là điều cần thiết, nhưng có nhiều cách để bảo tồn, gìn giữ, chứ không nên làm theo phương án mà lãnh đạo Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng đưa ra.
Ngoài việc tẩy rửa thạch nhũ, Ban quản lý còn đưa ra thêm phương án bắc cầu treo trong động để du khách đi thăm quan. Việc bắc cầu treo có thể bằng cách khoan hoặc đục lỗ vào vách đá; đóng cọc xuống lòng sông ngầm trong động làm trụ cầu, hoặc khoan lỗ lên trần động rồi mắc dây treo... Với phương pháp này, chắc chắn sẽ gây chấn động mạnh trong hang. Theo TS Nguyễn Đại Trung, Trưởng phòng Kiến tạo địa mạo (Viện Khoa học Địa chất – Khoáng sản), hiện VN chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu trọng tải chịu lực của các lớp đá vôi trong hang động là bao nhiêu. Nguy cơ các lớp đá vôi mỏng bị bong sập, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thống quần thể của hang là rất dễ xảy ra, đó là chưa kể khả năng an toàn cho tính mạng của du khách.
Du khách đến Phong Nha – Kẻ Bàng là để xem sự hùng vĩ và vẻ đẹp tự nhiên do thiên nhiên ban tặng chứ không phải xem những công trình do con người sắp đặt. Chúng ta đã từng có những bài học xương máu về việc “bê tông hóa” các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, để rồi khách du lịch đến một đi không trở lại. Chưa kể, Phong Nha – Kẻ Bàng được công nhận danh hiệu di sản thiên nhiên thế giới – một danh hiệu không phải là vĩnh viễn - do đó nếu con người tác động vào, làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên vốn có của nó, không có gì đảm bảo khi xét lại, quần thể này còn được UNESCO cho giữ danh hiệu. Lúc đó, hệ quả là mất cả chì lẫn chài (danh hiệu mất, ngành du lịch đứng trước nguy cơ giảm sút về du khách...).
Do vậy, muốn sử dụng phương án nào để bảo tồn, giữ gìn di sản này cần được nghiên cứu kỹ, có sự tham gia phản biện của các nhà khoa học đầu ngành. Phong Nha – Kẻ Bàng là tài sản của quốc gia, của nhân loại, chứ không của Quảng Bình. Vì vậy, mọi sự tác động vào di sản này đều phải được sự đồng thuận của dư luận xã hội, các nhà khoa học trong và ngoài nước. Nếu không những phương án của Ban lãnh đạo vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng từ chỗ là “sáng kiến” sẽ trở thành “tối kiến” và có lỗi với hậu thế.
Lâm Hoàng
____________________________
Một chút giận, hai chút tham lận đận cả đời ri cũng khổ
Trăm điều lành, ngàn điều nhịn thong dong tấc dạ rứa mà vui.
. Hoặc đốt đuốc đi máy bay, 
